W 22. odcinku Emancypacji rozmawiamy z Łukaszem Barysem, autorem powieści "Kości, które nosisz w kieszeni". Książka opowiada o dorastaniu w ubóstwie w małym mieście, o podziałach klasowych i ich przejawianiu się w codziennym życiu. A także o duchach przybywających z przeszłości, o wymazywanej historii, legendach i przyrodzie w czasach zmian klimatycznych.

W latach 1996-2006 w Nepalu, o którym w Polsce wspomina się głównie wtedy, gdy ktoś znów postanowi wejść na himalajski szczyt, trwała wojna domowa. Maoistowscy rebelianci i rebeliantki doprowadziły do obalenia monarchii i skierowały Nepal na drogę modernizacji i demokratyzacji. Czym była rewolucja nepalska - jedyna zwycięska rewolucja o radykalnie lewicowej treści w XXI wieku? Czy w zacofanym himalajskim kraju powstała stalinowska republika, czy zupełnie inny system polityczny? Jaką rolę w nepalskiej rewolucji odegrała emancypacja kobiet i mniejszości etnicznych? O tych i innych sprawach mówimy w 21. odcinku Emancypacji.

Czy "Dzień Świra" oglądany niemal po 20 latach od premiery należy traktować jako tragikomiczny dokument o latach 90., czy też pozostaje on aktualnym komentarzem społecznym? Czy Adaś Miauczyński ma w sobie element protofaszystowski? Czy jest tylko sfrustrowanym nauczycielem z zakończonej już epoki "transformacji", a więc okresu restauracji kapitalizmu i przywracania demokracji liberalnej po 1989 roku, czy też może ma coś wspólnego z dzisiejszymi protagonistami nacjonalistyczno-konserwatywnego przesilenia? Na te i inne pytania staramy się odpowiedzieć w rozmowie z socjologiem i kulturoznawcą Arturem Maroniem.

W 19. odcinku gościmy Agatę Maksimowską, prezeskę Stowarzyszenia im. Szymona An-skiego (http://www.anski.org/) i autorkę książki "Birobidżan. Ziemia, na której mieliśmy być szczęśliwi" oraz Manię Cieślę, która we wspomnianym stowarzyszeniu koordynuje projekt "Kibuc na Grochowie". Rozmawiamy o niezwykłej historii kibucu na stołecznym Grochowie oraz tragicznych, choć i fascynujących losach radzieckiego projektu kolonizacji ziem dalekiego wschodu rękami swych żydowskich obywateli i obywatelek.

Kiedy członkowie i członkinie gangu przestają widzieć sens w ulicznych bójkach z innymi, podobnymi grupami i dostrzegają szansę w pokoju, rasiści i imperialiści zaczynają mieć poważny problem... W 18. odcinku Emancypacji rozmawiamy o portorykańskich i afroamerykańskich gangach z Południowego Bronxu, które w latach 70., pod wpływem organizacji (a wczesniej także gangu) The Young Lords upolityczniły się i podjęły walkę o sprawiedliwość społeczną oraz o niepodległość Portoryko.

Boks zawodowy może wydwać się ultra-patriarchalnym spektaklem, jednak w jego dziejach nie brakuje historii druzgocących stereotypy. Historia Emile'a Griffitha, sześciokrotnego mistrza świata w trzech kategoriach wagowych należy do najciekawszych z nich. W 17. odcinku opowiadamy właśnie o tym wielkim mistrzu z lat 50. i 60., a także o innych nieheteronormatywnych uczestnikach świata męskiego boksu profesjonalnego.

Media na całym świecie przez wiele lat pielęgnowały wizerunek Kraju Basków jako niebezpiecznego miejsca nierozerwalnie związanego z terroryzmem nacjonalistycznym. W związku z tym, zaciemnieniu uległa rzeczywista, skomplikowana polityczna treść walki baskijskiej tzw. lewicy abertzale o niezależność od państwa hiszpańskiego. Natomiast społeczeństwo baskijskie poddawane było krzywdzącej stereotypizacji, która dziś, na szczęście, wydaje się przemijać. W 16. odcinku Emancypacji rozmawiamy o tych i wielu innych zagadnieniach z dr hab. Katarzyną Mirgos, autorką książki "Gure. Historie z Kraju Basków" (Wydawnictwo Czarne, Wołowiec 2020).

W 15.odcinku rozmwiamy ze Zbigniewem Marcinem Kowalewskim, Zastępcą Redaktora Naczelnego dwumiesięcznika "Le Monde Diplomatique - edycja polska" i autorem pierwszej w historii polskiej książki o rapie. Po 26 latach od premiery doczekała się ona drugiego, rozszerzonego wydania. O politycznych korzeniach gangsta rapu, specyficznej ideologii organizacji Narodu Islamu i przemianach świadomości gangowej w radykalizm polityczny możecie posłuchać w "Emancypacjach", a przede wszystkim przeczytać w omawianej przez nas książce.

Feministyczny realizm społeczny "The Street" Ann Petry, autobiografia Iceberga Slima - chicagowskiego króla alfonsów, który ksywę zawdzięczał potrzebnej w jego profesji zdolności do powstrzymywania się od okazywania jakichkolwiek uczuć i mroczna uliczna proza o politycznym zabarwieniu autorstwa Donalda Goinesa... Dlaczego warto czytać popularną literaturę afroamerykańską sprzed kilku dekad w 2020 roku, gdy policja morduje George'a Floyda, a tak liczni raperzy przekonują, że wyzwolenie Czarnych nosi Rolexa i przyjedzie w nowym Lamborghini, a nie zostanie wywalczone w toku rewolucji społecznej? Zapraszamy na 14. odcinek Emancypacji!

Choć wokół szaleje epidemia COVID-19 i widmo poważnego kryzysu, my nadajemy ;) W szczęśliwym 13. odcinku przyglądamy się opowieściom o narkobiznesie w serialach Netflixa (i nie tylko). Czy te atrakcyjne wariacje na temat trudnych rozdziałów latynoamerykańskiej historii to libertariańskie fantazje z elementem filantropijnym? A może głęboka krytyka neoliberalizmu? Niebawem, powrócimy do kilku rozpoczętych w tym odcinku wątków!

W 12. odcinku mamy przyjemność gościć Jeremiego Galdameza ze Stowarzyszenia Ochotnicy Wolności. Rozmawiamy o mało znanej historii dwutygodniowego pobytu liderów polskiego i żydowskiego ruchu socjalistycznego - Wiktora Altera (Bund) i Antoniego Zdanowskiego (PPS) w ogarniętej wojną z faszyzmem i rewolucją społeczną Hiszpanii. Jaka była w ich oczach polityczna rzeczywistość w obozie republikańskim w przededniu wydarzeń, które odegrały kluczową rolę w jego dekompozycji? Jak na wizytę Altera reagowali Dąbrowszczacy? Jak odnosiła się do ich wyprawy sanacyjna "Gazeta Polska"?

W 12. odcinku gościem jest Jeremi Galdamez ze Stowarzyszenia Ochotnicy Wolności, któy opowiada o mało znanej historii i politycznym znaczeniu mało znanej wizyty lidera Bundu i Antoniego Zdanowskiego, czołowego działacza PPS w ogarniętej wojną z faszyzmem i rewolucją społeczną Republice Hiszpanii w 1937 roku. Jakie były ich wrażenia z tej dwutygodniowej podróży? Cały odcinek już za chwilę.

Jaki jest związek policji i szczęścia w filozofii Jeremy'ego Benthama? Czy francuski ex-marksista Jacques Rancière faktycznie "jebie policję" za pomocą estetyki? Co łączy brutalne pobicie Rodney'a Kinga w Kaliforni w 1992 roku i śmierć Przemysława Czai w Słupsku w roku 1998? Czy Pasolini miał rację, solidaryzując się z policjantami w 1968 roku? W 11. odcinku nie odpowiadamy wyczerpująco na wszystkie z tych pytań, ale przynajmniej rzucamy temat :)Społeczna historia policji, zwłaszcza polskiej, czeka na napisanie! Istnieje bowiem JEDNA przekrojowa monografia historyczna o tej służbie na ziemiach polskich (A. Misiuk, "Historia policji w Polsce. Od X wieku do współczesności"). Obszernych opracowań krytycznych zdecydowanie brakuje. Ciekawe, dlaczego?

W 10. odcinku, z Zofią Rojek, historyczką sztuki i kuratorką w jednym z warszawskich muzeów rozmawiamy o naszej wizycie w People's History Museum w Manchesterze oraz International Slavery Museum w Liverpoolu. Opowiadamy (z entuzjazmem, ale też krytycznie) o samych ekspozycjach w dwóch bardzo atrakcyjnych instytucjach, ale zastanawiamy się również nad różnicami w rozumieniu "historii ludowej" w Brytanii, USA oraz w Polsce, gdzie, jak się wydaje, usiłuje się z tego zjawiska zrobić przede wszystkim typowo akademickie pole badawcze, co kontrastuje wyraźnie z tradycją zangażowanej politycznie "historii oddolnej" w wydaniu brytyjskim.

Gościem 9. odcinka jest Zbigniew Marcin Kowalewski, zastępca redaktora naczelnego "Le Monde Diplomatique - edycja polska" i badacz ruchów rewolucyjnych. Rozmawiamy o genezie powstania partyzantki wiejsko-miejskiej Tupamaros w Urugwaju, ruchu społecznym, którego była częścią, dyktaturze wojskowej w tym kraju oraz szerszym kontekście polityki latynoamerykańskiej, zwłaszcza od lat 60. do 90. Dlaczego unikalny w swych początkach ruch narodził się we względnie zamożnym i odznaczającym się dość stabilną demokracją liberalną kraju, jakim od początku ubiegłego stulecia stawał sie Urugwaj? Jak dziedzictwo Tupamaros wpływa na bieżącą politykę w tym kraju, który podobnie jak inne państwa regionu doświadcza znaczącego osłabienia lewicy?

[Cały odcinek już w sobotę 30 listopada] Ze Zbigniewem Marcinem Kowalewskim, zastępcą redaktora naczelnego dwumiesięcznika "Le Monde Diplomatique - Edycja Polska" rozmawiamy o partyzantce Tupamaros. Dlaczego ten szczególny, radykalnie lewicowy ruch narodził się w latach 60. XX wieku akurat w Urugwaju, najzamożniejszym państwie regionu, odznaczającym się stabilną demokracją liberalną i postępową polityką społeczną?Jakie było jego znaczenie jako składnika fali ruchów zbrojnychi jaki wpływ jego dziedzictwo ma na obecne wydarzenia?

W odcinku numer 8 rozmawiamy z Jakubem Grzegorczykiem (OZZ Inicjatywa Pracownicza i Kampania Solidarności z Palestyną) o historii ruchu narodowowyzwoleńczego Palestyńczyków i Palestynek. Nasz gość przedstawia pokrótce dzieje walki i ewolucję polityczną tego ruchu. Dotykamy kwestii relacji między izraelskim kolonializmem osadniczym a Zagładą Żydów. Mówimy o pamięci Nakby - katastrofy narodu palestyńskiego. A także o popkulturowym wizerunku palestyńskiego bojownika i bojowniczki i o tym, że nic się zmieniło w zachodnich przedstawieniach muzułmanów od czasu publikacji książki Edwarda Saida "Covering Islam". Zastanawiamy się również, skąd się wziął w ruchu palestyńskim skrajny islam polityczny i czy był w nim w czasach, gdy z pasją pisał o rewolucyjnej walce palestyńskiej Jean Genet.

Fragment rozmowy z Jakubem Grzegorczykiem (OZZIP, Kampania Solidarności z Palestyną). Całość już niebawem, w 8. odcinku Emancypacji?

Kto dziś pamięta o drugiej po kubańskiej, dwudziestowiecznej rewolucji społecznej na Karaibach, której naprawdę przestraszył się amerykański prezydent? W 1979 roku w Grenadzie, małym i zacofanym karaibskim kraju doszło do rewolucji, w wyniku której rozpoczął się wyjątkowy proces przemian społecznych. Na jej czele stanął Maurice Bishop, przywódca New JEWEL Movement. W 1983 roku rewolucję grenadyjską zakończyła zdrada oraz... amerykańska interwencja zbrojna, o której rzadko dziś słyszymy. Możeciejednak dowiedzieć się o jej przebiegu i kontekstach w 7. odcinku Emancypacji.

W latach 1983-1987 niewielkie zachodnioafrykańskie państwo Burkina Faso stało się areną bezprecedensowej mobilizacji politycznej. Przewodził jej młody kapitan armii Thomas Sankara. W centrum swej "rewolucji sierpniowej" postawił walkę z neokolonializmem, opresją kobiet, feudalizmem plemiennych wodzów i przywilejami władzy. O Sankarze i walce społeczeństwa Burkina Faso posłuchacie w szóstym odcinku "Emancypacji".

W piątym odcinku mówimy o japońskich protestach społecznych po 1945 roku. O ruchu studenckim Zengakuren, o Japońskiej Armii Czerwonej współpracującej z Ludowym Frontem Wyzwolenia Palestyny, o tragicznej historii Zjednoczonej Armii Czerwonej. A także o etosie samobójstwa w politycznej kulturze Japonii, Yukio Mishimie, który artystyczną awangardę łączył z romantyczno-faszyzującą ideologią, o antynuklearnym pacyfizmie i wielu innych sprawach niemal nieobecnych w skupionych na Europie Zachodniej i Stanach Zjednoczonych "oficjalnych" historiach pokolenia roku 1968.

Pierwszy odcinek sportowej serii Emancypacji. W 1975 roku w stolicy rządzonych przez Ferdinanda Marcosa Filipin Muhammad Ali i Joe Frazier po raz trzeci zmierzyli się w bokserskim pojedynku. Historia konfrontacji tych dwóch wielkich pięściarzy ma także swój polityczny i rasistowski wymiar. Czy może rzucać ona cień na biografię najsłynniejszego boksera w dziejach świata?

W odcinku 4. przedstawiamy wybrane elementy historii rebelii maoistowskich naksalitów w Indiach. Powstanie to trwa już ponad 50 lat. Stawką są w nim losy marginalizowanych społeczności autochtonicznych - Adivasi, które znalazły się w pułapce między pozostałościami feudalizmu a neoliberalnym modelem rozwoju zasilanym dziś nacjonalistyczną retoryką premiera Modiego.

Zapraszamy na 3. odcinek Emancypacji. Przedstawiamy w nim wybrane elementy historii Bundu - robotniczej partii żydowskiej, której działalność stanowi nie tylko ważny rodział w dziejach ruchów lewicowych, ale może być też punktem wyjścia do dyskusji o współczesnej polityce społeczno-kulturalnej lewicy. Bund byłważną częsćią rewolucji w 1905 i 1917 roku, głosem biedoty żydowskiej w sztetlach, założycielem masowych organizacji sportowych, krzewicielem kultury jidysz, a także spółdzielnic pracy w powojennej Polsce. Niebawem, krótki suplement o innych aspektach działalności Bundu. Zapraszamy!

Zwiastun 3. odcinka Emancypacji, w którym przedstawimy historię Bundu i jego społeczno-kulturalnej działalności. Będzie o bundowcach w warszawsim "pogromie alfonsów" w 1905 roku i w Rewolucji Rosyjskiej 1917 roku. Odpowiemy, dlaczego w bundowskich klubach sportowych zaczęto grać w piłkę nożną i boksować. Przedstawimy walkę Bundu podczas II Wojny Światowej w gettach i poza nimi. Opowiemy o tym, jak bundowcy zakładali spółdzielnie pracy i komitety partyjne w całej Polsce po 1945 roku. O ich skomplikowanej współpracy z PPS, rywalizacji z syjonistami oraz kooperacji przeradzającej się w nierówną walkę z PPR. Cały odcinek już za kilka dni.

W drugim odcinku Emancypacji przyglądamy się historii The Troubles, czyli konfliktu w Irlandii Północnej w latach 1969-1998. Wspominamy także irlandzką wojnę o niepodległość, wojnę domową i dzisiejsze popkulturowe opowieści o konflikcie na północy wyspiarskiego kraju. Audycę otwiera fragment koncertowego wykonania piosenki "Last Night Another Soldier", będącej protestem przeciwko wysyłaniu brytyjskich żołnierzy do Ulsteru.